1. Hương nhu là cây gì?
Hương nhu hay còn gọi là é rừng, mậu dược, sơn ông, hương thái,… có tên khoa học là Ocimum gratissimum. Chúng thích đất khô thoáng, nhiều ánh sáng, thoát nước tốt và ở vị trí có ánh nắng đầy đủ. Thời gian thu hoạch tối ưu để chưng cất tinh dầu là khi 3 cành trên một cây, hoặc 75% số cành đang ra hoa. Ở miền Bắc Việt Nam có thể thu được 2 – 3 đợt cắt trong một năm, ở miền Nam có 4 – 5 đợt cắt/năm. Ở Việt Nam, Ocimum gratissimum vẫn cho năng suất từ 5 – 10 năm.
Đặc điểm của cây hương nhu:
- Là cây thân thảo, cây trưởng thành có thể cao từ 1 đến 2m.
- Thân cây hình trụ vuông, gốc hóa thân gỗ, có màu nâu tím, phần thân trên non có lông nhỏ mọc phủ đầy, có khi có màu xanh nhạt.
- Lá cây mọc đối nhau, cuống dài chừng 1 đến 2cm. Phiến lá có răng cưa và có lông ở cả hai mặt lá.
- Hoa màu tím nhạt hoặc trắng hình sim, mọc thành cụm dài không đều nhau, hoa thường nở vào mùa hè khoảng tháng 5, tháng 6 hàng năm.
- Quả bẻ làm tư, được bao bọc bởi các đài hoa.
Hương nhu là cây gì? Hương nhu dược liệu là một loại thảo mộc có mùi thơm khi vò các bộ phận của cây, có tác dụng kích thích, chống co thắt, sát trùng, xua đuổi côn trùng, đuổi ký sinh trùng bên trong và hạ sốt. Lá và thân được sử dụng trong điều trị cảm lạnh, đặc biệt là cảm lạnh; Cảm sốt, nhức đầu, liệt dương, đầy hơi, tiêu chảy, kiết lỵ, hậu sản và giun ở trẻ em. Ngoài ra, lá hương nhu được dùng chữa thấp khớp và đau thắt lưng. Một loại tinh dầu thu được từ lá có hoạt tính kháng khuẩn rõ rệt.
2. Công dụng chữa bệnh của hương nhu
Sau khi tìm hiểu hương nhu là cây gì, bạn sẽ phát hiện ra hương nhu có rất nhiều công dụng tốt cho sức khỏe như:
2.1. Tốt cho mắt
Lá hương nhu chữa bệnh gì? Lá hương nhu rất giàu vitamin A, giúp thúc đẩy thị lực tốt. Vitamin A cần thiết cho võng mạc của mắt dưới dạng retinol, kết hợp với protein opsin để tạo thành rhodopsin, phân tử hấp thụ ánh sáng cuối cùng cần thiết cho cả thị lực nhìn xa (ánh sáng yếu) và thị lực màu.
Sự thiếu hụt vitamin A có thể gây hại cho mắt, dẫn đến chứng bệnh viêm mắt (một tình trạng bệnh lý mà mắt không tiết ra nước mắt) và bệnh quáng gà, cả hai đều có thể ngăn ngừa được khi tiêu thụ đủ lượng lá hương nhu.
Việc bổ sung quá nhiều vitamin A và kéo dài trong lá hương nhu đối với phụ nữ mang thai có thể dẫn đến dị tật bẩm sinh và không được khuyến khích.
2.2. Cải thiện chức năng tim
Lá hương nhu có chứa canxi và magiê, cả hai đều giúp giảm cholesterol xấu (cholesterol lipoprotein mật độ thấp) và tăng cường lưu thông máu. Cholesterol lipoprotein mật độ thấp (LDL) làm tăng nguy cơ bệnh động mạch vành ở người lớn và do đó, tiêu thụ lá mùi có thể làm giảm nguy cơ này.
Các vấn đề về tim và động mạch do tắc nghẽn động mạch gần như có thể ngăn ngừa được nếu dùng đủ lượng lá hương nhu.
2.3. Hỗ trợ tiêu hóa
Lá hương nhu có thể giúp giảm đầy hơi và cũng giúp tiêu hóa các bữa ăn đúng giờ. Thêm nữa nó thể có tác dụng làm dịu dạ dày và giúp thông ruột. Uống trà lá hương nhu cũng làm giảm chứng ợ chua.
2.4. Giảm lượng đường trong máu
Lá hương nhu có một khả năng đáng ngạc nhiên trong việc giảm lượng đường trong máu và bảo vệ các đảo tuyến tụy sản xuất insulin khỏi bị hư hại. Một nghiên cứu được thực hiện trên chuột cho thấy lá hương nhu có hiệu quả trong việc giảm lượng đường trong máu.
Một nghiên cứu ngẫu nhiên khác cũng cho thấy lượng đường trong máu giảm ở những bệnh nhân mắc bệnh đái tháo đường không phụ thuộc insulin (NID) sau khi ăn một lượng đáng kể lá loại cây này.
2.5. Thuốc chống côn trùng và muỗi
Lá hương nhu có chứa các hợp chất như long não, cineole và limonene có tác dụng diệt ấu trùng và do đó có hại cho muỗi hoặc côn trùng. Những chiếc lá này có thể được trồng trong chậu và để trong các khu dân cư để làm chất đuổi ruồi, muỗi và các loại côn trùng khác.
Điều này có một vai trò kép do bằng cách giảm dân số muỗi và ruồi nhà trong các khu dân cư, tỷ lệ mắc bệnh sốt rét và các bệnh đường ruột (do ruồi nhà gây ra) đều giảm.
2.6. Điều trị nhiễm nấm
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng lá hương nhu có hoạt tính kháng nấm đối với Penicillium chrysogenum (còn được gọi là Penicillium notatum ), Candida albicans và Microsporum gypseum. Chiết xuất chloroform từ lá cho thấy hoạt tính kháng nấm tuyệt vời đối với các loài nấm đã đề cập. Vì vậy, lá hương nhu khi giã nát và bôi lên vùng da bị nhiễm trùng, giúp hỗ trợ điều trị bệnh.
2.7. Điều trị tiêu chảy
Chiết xuất etanol và nước nóng (100 độ C) của lá hương nhu đã được chứng minh là có hiệu quả chống lại một số vi khuẩn gây bệnh được biết là gây tiêu chảy bao gồm Staphylococcus aureus , Escherichia coli, Shigella và Salmonella.
Do đó, có thể hình dung rằng lá hương nhu có thể được pha làm trà để điều trị các trường hợp tiêu chảy do các sinh vật trên gây ra. Ngoài ra, việc sử dụng lá hương nhu trong kiểm soát tiêu chảy có thể là do tác dụng làm giãn của tinh dầu O. gratissimum có khả năng là do tác động trực tiếp lên cơ trơn của hồi tràng hơn là tác động gián tiếp lên giải phóng chất dẫn truyền thần kinh.
2.8. Đặc tính chống viêm
Lá hương nhu đã được chứng minh là có đặc tính chống viêm tương tự như các loại thuốc như aspirin và ibuprofen nhưng tốt hơn cho lớp lót bên trong của dạ dày. Nước sắc từ lá O. gratissimum có tác dụng chữa đau bụng kinh, đau bụng, đau tai và sốt.
2.9. Điều trị rối loạn hô hấp
Chất chiết xuất từ nước của lá hương nhu đã chứng minh tác dụng trên các dấu hiệu viêm, bao gồm interleukins, protein kinase và bạch cầu/bạch cầu ái toan trong các mô hình dị ứng đường hô hấp (thí nghiệm in vitro đánh giá tác động lên tế bào biểu mô đường thở, nghiên cứu in vivo ở loài gặm nhấm) và do đó có thể được sử dụng trong việc quản lý các vấn đề về hô hấp.
Lá được chà xát giữa lòng bàn tay và ngửi như một phương pháp điều trị tắc nghẽn lỗ mũi.
2.10. Thúc đẩy vệ sinh răng miệng
Thân lá hương nhu khi được chiết xuất thành sản phẩm dùng trong điều trị răng miệng sẽ tiêu diệt vi khuẩn trong miệng và giúp chống hôi miệng. Nó cũng có thể ngăn ngừa sâu răng. Trà được làm từ lá hương nhu có thể được uống như một loại thuốc bổ hoặc dùng súc miệng để điều trị viêm họng.
2.11. Tính chất Antimutagenic
Thực vật ăn được có hoạt tính chống ăn mòn và tiềm năng ngăn ngừa hóa học đã được ghi nhận từ một số nhóm thực vật. Các cuộc điều tra đã chỉ ra rằng chiết xuất dung môi hữu cơ của lá hương nhu có tác dụng chống đột biến ngược gây ra bởi ethyl methanesulfonate (EMS), 4-nitro phenylenediamine và 2-aminofluorene.
2.12. Hoạt động chữa lành vết thương
Tác dụng chữa lành vết thương của lá mùi có thể là do nó có khả năng làm tăng tính thấm thành mạch.
Các công thức của tinh dầu lá O. gratissimum (dầu Ocimum) đã được kết hợp trong nhiều loại cơ sở làm thuốc sát trùng tại chỗ và sử dụng trong điều trị mụn nhọt.
2.13. Thúc đẩy sự phát triển bình thường của tóc
Rụng tóc là một trong những tác dụng phụ đáng sợ nhất của hóa trị liệu ung thư. Các cuộc điều tra của Orafidiya và cộng sự , đã cho thấy hiệu quả của tinh dầu lá hương nhu (dầu Ocimum) trong việc thúc đẩy sự phát triển của tóc và tăng sinh nang trong chứng rụng tóc do cyclophosphamide gây ra.
2.14. Sức khỏe sinh sản
Lá hương nhu là một nguồn cung cấp arginine, một axit amin giúp duy trì sức khỏe dương vật tối ưu và sức sống của tinh trùng. Nó cũng chứa các hợp chất như apigenin fenkhona và eugenol có thể tạo điều kiện cương cứng.
Ngoài ra, anetol và bo trong lá có khả năng tạo ra estrogen ở phụ nữ trong khi eugenol tương tự có hiệu quả ở nam giới giúp tiêu diệt nấm có liên quan đến dịch tiết âm đạo.
2.15. Chất bảo quản thực phẩm
Lá hương nhu đã được báo cáo là có đặc tính kháng khuẩn. Thực tế là chiết xuất của nó có nguồn gốc thực vật ngụ ý rằng chiết xuất ethanol có thể được sử dụng như một chất bảo quản thực phẩm mạnh để tránh vi khuẩn và nấm có thể gây hư hỏng thực phẩm. Điều này cho thấy một sự thay thế rẻ hơn và tự nhiên hơn cho các chất bảo quản phổ biến hiện nay.
2.16. Nguồn chất thơm và dầu thơm
Các chiết xuất dầu thu được từ lá hương nhu có rất nhiều cách sử dụng. Các loại tinh dầu có thể được sử dụng để xoa bóp vì tinh dầu có thể làm dịu và mang lại cho cơ thể sự sảng khoái. Các loại dầu này đều có thể được sử dụng trong sản xuất xà phòng, nước hoa, thuốc mỡ và dầu thơm.
3. Một số bài thuốc từ hương nhu dược liệu theo dân gian
Khi có thể nhận biết được hương nhu là cây gì, bạn sẽ bất ngờ với công dụng điều trị một số bệnh như: Tiêu chảy, đau bụng, hạ sốt, cảm lạnh,… Dưới đây là một số bài thuốc chữa bệnh từ hương nhu.
3.1. Bài thuốc trị tiêu chảy, đau bụng
Nguyên liệu: Hương nhu 12 gram, tía tô 12 gram, mộc qua 9 gram
Chế biến:
- Đem tất cả các thảo dược sắc cùng với 3 chén nước nhỏ cho tới khi cô cạn còn 1/3 thì lọc bỏ bã lấy nước uống.
- Nước sắc được nên uống sau khi ăn sáng và có thể chia thành 2 đến 3 lần uống trong ngày cho đến khi hết bệnh.
3.2. Bài thuốc chữa hạ sốt, đau đầu
Nguyên liệu: Lá hương nhu tươi
Chế biến:
- Rửa sạch một nắm lá hương nhu tươi. Rồi đem nghiền nhuyễn, lọc lấy nước cốt pha với một chút nước ấm uống ngay.
- Phần bã thu được sử dụng đề chườm trán, thái dương giúp giảm đau đầu, sốt cao. Nếu người bệnh có thêm biểu hiện đổ mồ hôi thì sử dụng thêm nước sắn dây.
3.3. Bài thuốc chữa cảm lạnh
Bài thuốc số 1
Nguyên liệu: Cây hương nhu tươi 500 gram, hậu phác 200 gram, đậu ván trắng 200 gram.
Chế biến:
- Đem hậu phác tẩm gừng, nướng khô. Đậu ván trắng, hương nhu đem sao vàng. Rồi đem tất cả tán thành bột mịn, trộn đều với nhau.
- Mỗi lần dùng 8 đến 10 gram pha với nước ấm uống. Mỗi ngày uống 2 lần trưa và tối, kiên trì cho đến khi bệnh khỏi.
Bài thuốc số 2
Nguyên liệu:
- 100 gram hương nhu khô, nghiền thành bột mịn
- Mỗi lần dùng lấy khoảng 8 gram bột thảo dược pha với nước sôi, ngày uống 2 lần cho đến khi khỏi.
- Bệnh nhân nên phối hợp với phương pháp xông hơi để đạt được hiệu quả nhanh chóng bằng cách dưới đây:
Chế biến:
- Lá hương nhu khô 15 gram, lá sả hoặc lá ngải cứu 15 gram, lá bưởi 15 gram, lá tre 15 gram, lá khuynh diệp 15 gram, húng chanh 15 gram, cành lá thanh táo 15 gram.
- Rửa sạch tất cả rồi đem đun với nước cho tới khi sôi thì nấu thêm vài phút cho nóng già. Đậy vung kín
- Để nồi nước trong phòng kín gió. Bệnh nhân bỏ quần áo, ngồi cạnh nồi nước xông mở nắp trùm kín chăn, xông hơi trong vòng 15 đến 20 phút. Chú ý không để nóng quá gây bỏng, nóng rát da.
3.4. Bài thuốc trị hôi miệng
Chuẩn bị: 10 gram lá hương nhu tươi
Chế biến:
- Đem phần nguyên liệu trên đi rửa sạch rồi sắc với 200ml nước cho tới khi cô cạn còn phân nửa thì tắt lửa.
- Phần nước thu được dùng để ngậm trong miệng vài phút rồi súc miệng.
- Kiên trì sử dụng trong 15 đến 20 ngày mỗi ngày 1 lần để cải thiện tình trạng hôi miệng.
3.5. Bài thuốc chữa cảm mùa hè
Chuẩn bị: Hương nhu 12 gram, Cát căn 12 gram, Diếp cá 12 gram, Điền cơ hoàng 12 gram, Mộc hương 4 gram, Xương bồ 8 gram.
Chế biến: Đem tất cả thảo dược trên sắc với nước, chắt lấy phần nước uống trong ngày.
3.6. Bài thuốc chữa nước tiểu đục, phù thũng
Chuẩn bị: Cây hương nhu 9 gram, Cỏ tranh 30 gram, cỏ ích mẫu 12 gram
Chế biến:
- Đem toàn bộ phần thảo dược trên 600ml nước cho tới khi cạn còn 1/3 thì sàng lọc lấy nước chia thành 2 lần/ ngày uống.
- Sử dụng liên tục trong 10 ngày sẽ có những chuyển biến tích cực.
3.7. Bài thuốc chữa trường vị bị viêm cấp tính, kiết lỵ
Chuẩn bị: Hương nhu 12 gram, hồng lạt liệu 12 gram, thanh hao 12 gram
Chế biến: Các loại thảo dược rửa sạch để uống hàng ngày cho đến khi hết bệnh
3.8. Bài thuốc gội đầu kích thích mọc tóc
- Bài thuốc giúp mọc tóc cho trẻ
Lấy 40 gram hương nhu hãm với 200ml nước đun cho tới khi cô đặc thì tắt lửa
Chế biến: Trộn nước thuốc với mỡ lợn vừa đủ rồi dùng hỗn hợp này xoa lên đầu của trẻ, mỗi ngày thực hiện 1 đến 2 lần. Khi sử dụng bài thuốc cần vệ sinh sạch sẽ da đầu của trẻ trước khi bôi, không sử dụng trên vết thương hở, lở loét hay chảy máu để tránh viêm nhiễm.
- Bài thuốc trị rụng tóc
Chuẩn bị: Cây hương nhu 10 gram, lá hoặc vỏ bưởi 10 gram, bồ kết khô 10 gram.
Chế biến: Đun sôi các loại thảo dược trên với 3 lít nước pha thêm nước nguội vừa đủ để gội đầu, mỗi tuần thực hiện 2 lần để giúp tóc mềm mượt, giảm gãy rụng và kích thích mọc tóc hiệu quả.
Tóm lại, hương nhu được coi là thảo mộc với nhiều công dụng tuyệt vời, hiệu quả trong chữa bệnh dân gian, tuy nhiên hương nhu là cây gì lại rất ít người biết đến. Vì thế, khi sử dụng hương nhu chữa bệnh, cần được tư vấn chi tiết bởi thầy thuốc Đông y.
