Cây đơn răng cưa có tác dụng gì? Thành phần có trong cây đơn răng cưa
Cây đơn răng cưa là loại cây chứa nhiều hoạt chất chống oxy hóa nhưng lại khá ít người biết về nó. Hãy cùng Long Châu nhận dạng loài thực vật này, tình hiểu các hoạt chất hóa học của nó và giải đáp câu hỏi “Cây đơn răng cưa có tác dụng gì?” nhé.
Chất phytochemical là các hoạt chất sinh học có nguồn gốc từ thực vật, đóng nhiều vai trò khác nhau trong cơ thể con người. Nổi bật nhất là vai trò chống oxy hóa – bảo vệ chúng ta khỏi tác hại do các gốc tự do gây ra. Cây đơn răng cưa là một trong số các loài thực vật chứa nhiều phytochemical. Vậy, cây đơn răng cưa có tác dụng gì? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Nhận biết cây đơn răng cưa
Cây đơn răng cưa có tên khoa học là Maesa indica (Roxb.) Sweet. thuộc họ Primulaceae (họ Anh thảo). Cây phân bố rộng rãi ở tỉnh Vân Nam của Trung Quốc, Ấn Độ, Malaysia và xuất hiện ở một số vùng của Việt Nam như Lạng Sơn, Thái Nguyên, Lai Châu, Hà Nội, Ninh Bình, Thừa Thiên Huế, Kon Tum, Lâm Đồng.
Cây đơn răng cưa là loại cây bụi lớn cao 2 – 3 mét, thường mọc ở các vùng ẩm ướt trong rừng nhiệt đới, trên sườn đồi và ven đường. Thân cây khi còn non có màu xanh và chuyển dần sang nâu khi trưởng thành, trên thân có các đốm li ti màu vàng. Lá cây hình bầu dục, dài khoảng 8 – 13 cm, rộng 5 – 9 cm, mặt dưới lá không có lông, mọc so le nhau và mép lá có răng cưa lượn sóng hoặc răng cưa thưa nên có tên gọi là “đơn răng cưa”. Cây đơn răng cưa có hoa màu trắng, mọc thành chùm ở nách lá, phân nhánh dài 3 – 6 cm; cuống dài 2 mm và thường ra hoa từ tháng ba đến tháng tư. Quả của cây đơn răng cưa thuộc loại quả mọng, hình bầu dục hoặc gần hình cầu, đường kính khoảng 3 mm, có gân dọc, có đài hoa dai bao bọc phía trên quả, khi chín có màu vàng nhạt.
Lá cây đơn răng cưa hình bầu dục, có mép răng cưa.
Thành phần hóa học của cây đơn răng cưa
Loại cây này có nhiều chất phytochemical – chất hóa học thực vật, bao gồm flavonoid, phenolics, saponin, tannin, carbohydrate và glycoside. Nó chứa nhiều hợp chất có tác dụng trị liệu, chẳng hạn như axit chlorogen, axit palmitic, catechin, chrysophanol, dodecane, glyceryl palmitate, quinone, stirysterol, β-sitosterol, quercetin 3-rhamnoside,…
Theo một số nghiên cứu, hàm lượng phenolics, tannin và flavonoid (rutin, quercetin và anthocyanin) của các dịch chiết từ quả Maesa indica cao hơn các loại quả mọng khác như mâm xôi đen (Rubus occidentalis), quả việt quất (Vaccinium corymbosum), nam việt quất (Vaccinium macrocarpon). Những hợp chất này được biết tới với khả năng chống đột biến, chống ung thư, chống oxy hóa, chống tiểu đường, chống viêm, điều hòa miễn dịch và nhiều khả năng khác mang lại lợi ích cho sức khỏe con người.
Các hợp chất polyphenolic là chất chuyển hóa thứ cấp có hoạt tính chống oxy hóa, phân bố rộng rãi trong trái cây và rau quả, chủ yếu được đại diện bởi flavonoid và axit phenolic. Nó góp phần tạo nên màu sắc, hương vị và hoạt động dược lý của thực vật. Trong công nghệ thực phẩm, hợp chất polyphenolic được dùng để thay thế các chất phụ gia hóa học, làm chất bảo quản tự nhiên cho thực phẩm dễ hỏng. Trong y học, các hợp chất chống oxy hóa này cho đi một electron vào gốc tự do khiến chúng trở thành một phân tử vô hại; từ đó, loại bỏ các loại oxy phản ứng. Cho nên, hợp chất polyphenolic được cho là có đặc tính chống viêm và chống oxy hóa mạnh mẽ. Và cây đơn răng cưa lại chứa rất nhiều những hợp chất này, do đó, nó có thể mang lại lợi ích sức khỏe tiềm năng cho con người, nhưng cần được khai thác thêm thông tin.
Dịch chiết quả của cây đơn răng cưa chứa nhiều chất phytochemical
Cây đơn răng cưa có tác dụng gì?
Cho đến nay, “Cây đơn răng cưa có tác dụng gì?” thì chưa được nghiên cứu rộng rãi và chưa có nhiều bằng chứng chứng minh về tác dụng chống viêm, chống oxy hóa, chống ung thư, ngừa tiểu đường,… Chỉ có một số báo cáo ít ỏi về hoạt tính diệt virus chống lại virus gây bệnh Newcastle, virus vaccinia và virus Herpes simplex của cây đơn răng cưa. Hầu hết, chúng thường được sử dụng dưới dạng lưu truyền trong dân gian với nhiều cách sử dụng khác nhau ở các nước. Người dân Bắc Ấn Độ sử dụng lá và quả của Maesa indica trong nấu món cà ri và ứng dụng trong điều trị lọc máu, trị bệnh giun sán. Theo người Trung quốc, đơn răng cưa có tác dụng chữa viêm gan mãn tính rất kỳ diệu. Ở Quảng Đông, người ta phơi khô lá dùng làm trà như một thức uống hàng ngày tốt cho sức khỏe, bảo vệ tim mạch. Ở Việt Nam, loại cây này lại phổ biến trong việc thoa, đắp ngoài da để trị mẩn ngứa. Ở một số vùng còn dùng để gói nem vì lá cây có thể diệt giun sán trong thịt sống và tạo hương vị riêng biệt cho món ăn. Tuy nhiên, những tác dụng này lại chưa có bất kỳ bài báo cáo nào chứng minh về hiệu quả thực sự của nó. Cho nên, bạn phải thật cẩn thận khi sử dụng nó cho bất kỳ bệnh lý gì mà không có sự đồng thuận của bác sĩ.
Lá và quả là bộ phận chủ yếu được dùng trong dân gian
Cây đơn răng cưa (Maesa indica) được sử dụng trong y học dân gian để điều trị nhiều bệnh khác nhau. Nghiên cứu hiện tại tiết lộ rằng chiết xuất từ trái cây của Maesa indica cho thấy các đặc tính dinh dưỡng đáng kể, loại bỏ triệt để stress oxy hóa, chống viêm và chống tiểu đường. Đây là loài cây tiềm năng trong nghiên cứu các hợp chất phytochemical mang lại lợi ích cho sức khỏe con người.
Tổng hợp bài thuốc chữa bệnh với cây đơn răng cưa
3.1. Chữa tiêu chảy bằng cây đơn răng cưa
Bài thuốc này không được chỉ định cụ thể về nguyên liệu, mà thường thông qua các phong tục tập quán. Theo đó, khi nem được gói bằng lá đơn răng cưa và ăn cùng gỏi thịt, các chứng bệnh tiêu hóa, đặc biệt là bệnh tiêu chảy, sẽ được cải thiện đáng kể. Ngoài ra, cách này cũng hỗ trợ trừ độc cơ thể.
3.2. Bài thuốc điều trị ghẻ và mẩn ngứa từ cây đơn răng cưa
Bài thuốc điều trị ghẻ và mẩn ngứa được giới thiệu với 2 hình thức:
- Phương thức 1: sắc 15 – 30 gram lá đơn răng cưa khô với nước, sau đó dùng nước thuốc uống 2 lần mỗi ngày.
- Phương thức 2: phối hợp sắc lá đơn răng cưa với một số vị thuốc khác như cam thảo đất, lá đơn đỏ, kim ngân hoa, rau má, mã đề… để tăng hiệu quả của thuốc.
3.3. Đơn răng cưa dùng tẩy giun kim
Bạn có thể giã 50 gram lá non đơn răng cưa cùng với đường và nước, tạo thành một hỗn hợp nước thuốc, nên uống vào buổi sáng sớm. Ngoài ra, bạn cũng có thể sử dụng lá non này để nấu thành canh ăn hàng ngày.
3.4. Lá đơn răng cưa với tác dụng chữa bỏng và tê thấp, đau nhức
Bài thuốc này có phương pháp thực hiện vô cùng đơn giản: theo dân gian, bạn chỉ cần sử dụng lá đơn răng cưa đắp vào khu vực đau, và cơn đau sẽ có những cải thiện đáng kể.
Có thể nói, tính tới thời điểm hiện tại, thông tin về cây đơn răng cưa vẫn còn hạn chế và vẫn chưa được khai thác nhiều. Trong tương lai, loại cây thuốc này với tiềm năng chữa bệnh chắc hẳn sẽ được vận dụng nhiều hơn trong các bài thuốc.
Có thể bạn quan tâm
Thông tin và sản phẩm gợi ý trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể. Xem thêm
Dược sĩ Đại họcNguyễn Mỹ Huyền
