Khi nói đến các cây thuốc có vẻ ngoài đẹp, ta có thể kể đến cây chuỗi tiền. Vâng, nó là cây thân bụi nhỡ, cao không quá 2,5 m nhưng tán rậm rạp, tạo thành tràng dài như chuỗi tiền. Trong Đông y, rễ và cành lá của nó đều có thể dùng làm thuốc. Vậy, nó điều trị các bệnh gì, liều dùng như thế nào và khi dùng cần lưu ý gì? Mời các bạn cùng tìm hiểu.
Cây chuỗi tiền có tên khoa học là Phyllodium pulchellum, thuộc họ Đậu. Ngoài tên gọi này, cây còn được gọi bằng các tên khác như: tràng quả đẹp, đồng tiền…
Đặc điểm:
- Cây bụi, nhỡ, thường cao từ 60 cm – 2,5 m.
- Nhánh cây nhỏ, hơi có lông.
- Mỗi lá kép có 3 lá chét, có lá kèm nhỏ.
- Hoa mọc thành chùm, có lá bắc và có lông, tràng hoa màu vàng nhạt hoặc màu trắng.
- Quả thuộc dạng quả đậu, có 2 hoặc 3 đốt.
Cây này mọc rải rác nhiều nơi nhưng thường là từ các tỉnh phía Bắc vào Tây Ninh.
Công dụng làm thuốc của cây chuỗi tiền
Khi dùng làm thuốc, ta thu hái cành lá hoặc nhổ lấy rễ cây rồi tùy mục đích mà dùng. Cụ thể như sau:
1. Với rễ cây
Theo y học cổ truyền, rễ cây chuỗi tiền có vị chát nhẹ, có tính mát và có các công dụng sau:
- Thanh nhiệt giải độc.
- Điều trị xơ gan, viêm gan cấp tính và mạn tính.
- Điều trị cảm mạo có kèm sốt.
- Tán ứ, hoạt huyết.
- Dùng khi bị đòn ngã tổn thương.
- Trừ thấp, tiêu thũng.
- Điều trị đòn ngã tổn thương.
- Điều trị thấp khớp đau xương..
- Điều trị sưng gan, sưng lá lách (do bệnh sán máng).
- Điều trị bế kinh, đau bụng kinh.
Cách dùng: lấy từ 15 – 30 g rễ cây, thái nhỏ, nấu lấy nước uống.
Cách dùng riêng:
- Với bệnh sán máng khiến cho sưng gan, sưng lá lách thì ta dùng 30 g rễ cây, nấu với 9 chén nước cho đến khi nước rút còn 1 chén thì chắt ra, để nguội và uống 1 lần duy nhất trong ngày (uống 6 ngày liên tục).
- Với chứng băng huyết thì ta dùng 20 – 40 g rễ cây, nấu lấy nước uống.
Lưu ý: Phụ nữ mang thai và người bị cao huyết áp không được dùng.
2. Cành lá
Cành lá cây chuỗi tiền có vị đắng nhạt, tính bình và có công dụng khư phong, lợi thủy, tán ứ, tiêu thũng (liều dùng là 10 – 20 g lá mỗi ngày, sắc lấy nước uống).
Các nghiên cứu về cây chuỗi tiền
- Hoạt tính bảo vệ gan: Theo tạp chí Molecules, cây chuỗi tiền từ lâu đã được dùng như một loại thảo dược giúp bảo vệ gan và chống oxy hóa. Đồng thời, kết quả phân tích hoạt chất cũng cho thấy trong cây này có chứa các flavonoid giúp bảo vệ gan thông qua cơ chế chống oxy hóa. Ngoài ra, một kết quả nghiên cứu khác được đăng trên tạp chí Journal of Chinese Medicinal Materials cũng cho thấy rễ cây chuỗi tiền có chứa 4 thành phần hoạt chất có hoạt tính sinh học, giúp chống lại sự xơ hóa gan.
- Hoạt tính chống trầm cảm: Theo tạp chí Srinagarind Medical Journal, kết quả nghiên cứu trên chuột cho thấy chiết xuất nước từ các bộ phận khác nhau của cây chuỗi tiền (đặc biệt là vỏ rễ) có tác dụng làm giảm vận động, tăng huyết áp và tăng hô hấp. Bên cạnh đó, kết quả nghiên cứu cũng cho thấy chiết xuất methanolic từ vỏ rễ của cây có tiềm năng làm thuốc chống trầm cảm (tác dụng yếu hơn so với thuốc chống trầm cảm tiêu chuẩn).
- Hoạt tính hạ đường huyết: Theo tạp chí Journal of Applied Pharmaceutical Science, chiết xuất etanolic từ cây chuỗi tiền có tác dụng hạ đường huyết trên chuột thí nghiệm.
- Hoạt tính giảm đau: Kết quả nghiên cứu trên chuột cho thấy chiết xuất etanolic có chứa các hoạt chất giúp giảm đau đáng kể ở liều 400 mg/ kg.
